کویر مرکزی یا چاله در مرکز فلات ایران قرار گرفته است . کویر مرکزی پهناورترین کویر ایران است که عرض آن در حدود 400 کیلومتر و طول آن 800 کیلومتر است . این کویر از شمال به دامنه های البرز مرکزی و شرقی و از غرب به ساوه و قم، از شرق به کوه های پیر حاجات و ازبک کوه و از جنوب به محور ارتباطی خور-طبس محدود می شود. كويرهاي معروفي همچون ريگ جن، كوير دامغان و كوير بجستان در اين منطقه واقع شده اند.
دقیقا مشخص نیست که واژه کویر از چه زمانی وارد زبان پارسی شده است . بعضی معتقدند که کویر ریشه ای از کلمه کبیر عربی به معنای بزرگ دارد و دشت کویر به معنای دشتی بزرگ و پهناور است .از دیگر کلماتی که می تواند ریشه اصلی واژه کویر باشد می توان به گور یا کور اشاره کرد . از آنجایی که این منطقه در زمانهای گذشته دارای گله های گور آسيايي بوده است و کور در زبان ساسانی به معنای ساده است می توان به این نتیجه رسید که کویر از ریشه ساسانی کلمه کور گرفته شده است . همچنین کپه یا کفه در پارسی پهلوی به معنی فنجان یا کاسه بوده است و از آنجا که کویر مانند کاسه ای محصور به کوه ها است، می تواند وجه تسمیه کویر باشد . از دیگر کلمات می توان به کفره اشاره کرد که ریشه عربی دارد و کماکان در صحاری آفریقا به کویرهای آن اتلاق می شود .
به اعتقاد زمين شناسان کویر مركزي ايران در زمانهای گذشته دریای کم عمقی به نام تیس بوده است که در مرور زمان و به علت گرمی هوا و تغييرات اقليمي به مرور خشک شده است. درياچه هاي خزر و آرال بقاياي آن دريا بزرگ بوده اند. در حاشیه شرقی این کویر در نزدیکی شهر بجستان روستایی به نام یونسی وجود دارد که ساکنین آن معتقدند یونس پیامبر(ع) در این دریا توسط نهنگ بلعیده شده است . وجود رسوبات لایه ای در کویر همچنين وجود مناطقي همچون فسيل آباد در منطقه پارك ملي كوير كه پوشيده از فسيل هاي ريز درشت ماهي هاي مختلف است ميتواند صحت اين ادعا را اثبات كند.
قسمت عمده این کویر (بیشتر در نواحی جنوبی و مرکزی) پوشیده از باتلاق هاي نمكي-رسي و در حواشی شرقی پوشیده از تلماسه ها و یا تپه های شنی است . در قسمتهای غربی، پوشیده از خاکهای رسی پف کرده (زمينهاي پفكي) عاری از پوشش گیاهی است . ارتفاع متوسط کویر از سطح آبهای آزاد درحدود 700 متر است که پست ترین نقطه در حدود 650 متر در نواحی مرکزی متمایل به شمال قرار گرفته و بلندترین ارتفاع در شمال دریاچه نمک خور و بیابانک در حدود 838 متر است .
در روزگاران گذشته جاده کاروان گذری از طرود به عروسان وجود داشته که به مرور زمان اهمیت خود را از دست داده است. عدم وجود پوشش گیاهی در عمده پهنه کویر دركنار وجود زمینهای پست باعث شده که کوچکترین بارش سبب ایجاد باتلاقهای عظيم رسي در این منطقه گردد . از این رو عبور از این کویر بدون مطالعات لازم و بررسی دقیق ماه های بارش به هیچ عنوان توصیه نمی شود .
دیگر محور ارتباطی که در زمان های گذشته کاروانیان از آن استفاده می کرده اند محور حلوان به عروسان بوده است که حتی در آن زمان نیز به ندرت و در مواقع ضرورت مورد استفاده قرار می گرفته است .
ابتدا مسیر کاروان گذر جندق به بیدستان و در برگشت مسیر طرود به عروسان . این دو محور نسبت به زمینهای اطراف 1 تا 2 متر مرتفعتر هستند . همین ارتفاع اندک باعث می شود که در هنگام بارش این راه ها نسبت به سایر مناطق زودتر خشک شوند و حركت بر روي آنها ميسر باشد.
در این کویر خاکهای چرب زرد رنگ و همچنین نمک سیاه به وفور یافت می شود . قسمتی از زمینهای این کویر پوشیده از سوراخ هایی به شکل دهانه آتشفشان است که در اثر تبخیر سریع آب و پوکی جنس خاک ایجاد شده است . همچنین چندضلعی های نمک در قسمتهای جنوبی و مرکزی به وفور یافت می شوند .