رباط زین الدین در۶۰ کیلومتری جاده فعلی یزد-کرمان واقع شده و تاریخ احداث آن همزمان با مجموعه گنجعلیخان کرمان است.کاروانسرا طرحی مدور دارد که پنج برج پیوسته آن را حفاظت میکنند و یکی از نمونه های نادر در میان کاروانسراهای کشور است. فضای داخلی بنا در سالهای اخیر مرمت شده است.
بیشتر بدانیم
رباط و چاپارخانه در مقیاس کوچکتر از کاروانسراها میباشد. این رباط در حاشیه محور راه یزد به کرمان واقع شده است و از سبک معماری دوران صفوی برخوردار است.کاروانسرا از طرحی مدور که ۵ برج پیوسته آنرا محافظت میکنند ساختمان بنا آجری و با کیفیت خوبی اجرا شده است.اتاقها، صفه های استراحت سافران، شاهنشین، شتر خان و بادگیر فضای داخلی کاروانسرا را تشکیل میدهند.در طراحی معماری فضاهای رباط زین الدین، اعداد یک، پنج و دوازده مخلوط شده است.اعدادی که در مذهب شیعه از احترام و تقدیس بالایی برخوردارند.
کاروانسرای زین الدین که از شاهکار معماری دوره صفویه محسوب میشود تنها بنای مدور ایرانی است. این کاروانسرا در شصت کیلومتری جاده یزد-کرمان و در فاصله پانصد متری از جاده قرار دارد. با توجه به مطالب کتاب جغرافیای کرمان، این کاروانسرا به دستور زین الدین گنجعلی خان ریگ حکمران کرمان و به امر شاه عباس ماضی در قرن دهم هـ. ق ساخته شد.
میبد دارای پیشینه‌ای چندین هزار ساله است. این شهر دومین مرکز شهری و تجاری استان یزد محسوب میشود و به واسطه بافت تاریخی ارزشمند خود بیشتر نقاط شهر در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده. لازم به ذکر است شهرک جهان آباد نیز از عمده‌ترین مراکز صنعتی این شهر می‌باشدواین شهرستان با تولید نیمی از کاشی وسرامیک کشور قطب این محصول محسوب میشود.
میبد یکی از کانون‌های اولیه یکجانشینی درایران است که درواحه پهناوریزد واقع شده‌است. روزگاری درکناردریای ساوه قرار داشته‌است که از ساوه تا حاجی آباد نمک کشیده شده بود و ساکنان آن ازطریق این دریاچه رفت‌وآمد می‌کردند. با توجه به پیداشدن سکه ضرب میبد دردوره ساسانی مشخص میشود که میبد دراواخردوره ساسانی شهری معتبر و با اهمیت بوده‌است زیرا ازیکصدو یازده شهری که در ایران قبل از اسلام شناسایی شده ازتعداد معدودی ازآنها شرایط ضرب سکه و یا اجازه آن را داشته‌اند. دلایل متعددی را می‌توان نام برد که میبد و به ویژه نارین قلعه آن بیش ازمناطق دیگریزد، مسکون شده و اولین نقطه یکجانشینی دراین ناحیه بوده‌است.
سامانه کاروانی میبد، یک مجموعه معماری کهن است که کارکرد اصلی آن تأمین رفاه کاروانیان، خدمات سفر و گردشگری، راهداری و نیز انجام مبادلات پستی و ارتباطی قدیم بوده‌است. این مجموعه در مسیر شاهراه باستانی «ری – کرمان، در پشت دروازه غربی شارستان قدیم میبد شکل گرفته و از دوره‌های دور تاریخی تا پنجاه سال پیش، کارکرد پررونقی داشته‌است. رباط میبد، در واقع یک ایستگاه بزرگ کاروانی در مسیر این معبر شرقی – غربی ایران بوده‌است که از شرق به سوی یزد ـ کرمان و سیستان تا ماوراءالنهر و از سوی غرب به عقدا، نائین و اصفهان، کاشان و ری تا بین النهرین می‌رسیده‌است.