نوش‌آباد شهری است در بخش مرکزی شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان ایران. نوش‌آباد میان شهرهای آران و بیدگل و سفیدشهر واقع شده‌است. وضع طبیعی آن به صورت جلگه و دشت همواری است که عوارض طبیعی در آن به چشم نمی‌خورد.
بیشتر بدانیم
نوش آباد پاِتخت انو شيروان پادشاه ساسانی در تذكره هاي زيارات نوش آباد و همچنين تذكره امامزاده محمد هلال آران از نوش آباد بعنوان دارالخلافه انوشيروان ، دارالملك انوشيروان ، پايتخت خاقان انوشيروان و شهر انوشيروان ياد شده است قديمي ترين مأخذي كه به نوش آباد اشاره دارد كتاب «الاعلاق النفيسه» ابن رسته (290هجري) است . وي از نوش آباد بعنوان يكي از منزلگاههاي راه بين ري و اصفهان نام مي برد و اين در حالي است كه در اين مأخذ اشاره اي به كاشان نشده است . همين موقعيت حياتي نوش آباد بر سر شاهراه مركزي ايران رهنمون ما به پيشينه تاريخي آن است.
معماری دست کند اویی (شهر زیر زمینی ) که بی شک، شهر پیش از آن شکل گرفته، محلی برای اختفا در ادوار گذشته بوده و نشان از وجود نا امنی در منطقه و تفکر هوشمندانه ساکنان آن است. این معماری به صورت دالانهای تو در تو در کل زیر سطح شهر و حتی فراتر از آن در دوران ساسانی و اوایل دوران اسلام گسترده شده‌است و در نوع خود اثری کم نظیر و شایسته بررسی گسترده و ثبت در فهرست میراث جهانی است
قلعه خشتی متعلق به دوره سلاجقه و از جنس خشت خام وگل به مساحت یک هکتار و دارای ۹ برج دیده بانی است .این قلعه که نظامی بوده در اعصار بعدی، کاربری مسکونی پیدا کرده‌است . مسجد جامع عتیق با مناره بلند و پر هیبتش در بخش مرکزی شهر تاریخی و در مجاورت محلی به نام تخته گاه قرار دارد.
تخته گاه محلی است است که اهالی شهر می‌گویند زمانی بارگاه انوشیروان بوده و زنجیری داشته که یک سرش به آسمان وصل بوده و اگر گناهکاری دست به این زنجیر می‌گرفت و به بیگناهی خود قسم می‌خورد به آسمان می‌رفت متاسفانه این مکان حفاظت نشده‌است. این باور مردم با روایت تاریخ قم راجع به نوش آباد نیز سازگاز است.
آیین نوش آباد که امروز نیز زنده و پویا در میان مردم بر آن اصرار فراوان می‌شود نشان از علاقه طولانی این مردم بر مذهب شیعه و اعتقاد قلبی شان است که از آن جمله می‌توان به کاروان هشتم محرم، مراسم تاسوعا، مراسم عاشورا، مراسم روز یازدهم، مراسم روز دوازدهم، مراسم کتل برداری، مراسم کشته برداری، مراسم ایام فاطمیه، سقاخوانی، هوربابایی، انواع نذورات(غذاهای سنتی) اشاره نمود.
منطقه کویری نوش آباد که دارای آثار متعدد تاریخی همچون قلاع گوناگون با نامهای جلال آباد، فخر آباد، دی مورچون، سی زان، شجاع آباد، فیض آباد و وزیر و پوشش گیاهی خاکی مناسب جهت فعالیت‌های گردشگری است.
از صنایع دستی قدیم شهر مانند جولابافی، شعر بافی و پرورش کرم ابریشم اثری برجا نمانده ولی قالی بافی کماکان در چرخه اقتصادی و اجتماعی مردم نقش دارد. نوش آباد علاوه بر آثار ذکر شده، دارای ابنیه مذهبی همچون مسجد علی ( بنا گردیده در دوران سلاجقه )، زیارت فیض آباد و پل تاریخی اسحاق آباد و چندین رشته قناتی و از همه مهمتر مردمانی سخت کوش و فداکار است که نوید از آیندهٔ موفق برای آن دارد.
«اويي» تونلي است دست كن كه در دوره‌هاي مختلف تاريخي كاربرد نظامي و دفاعي داشته است. اين اثر در سال1383 هنگامي كه يكي از اهالي شهر نوش آباد در حال حفر زمين در منزل خود بود به‌صورت اتفاقي كشف شد. يعني درست جايي در فاصله 5/7كيلومتري از شمال شهر تاريخي كاشان و 5/2كيلومتري از غرب شهر جديد آران و بيدگل. در اولين فصل از كاوش‌هاي باستان‌شناسي، تيمي متشكل از كارشناسان باستان‌شناسي، معماري، تاريخ و جغرافيا در شهر زيرزميني «اويي» مشغول كاوش شدند و به مطالب جالبي دست يافتند.
كاوش‌ها نشان مي داد كه اين شهر زيرزميني در دوره‌هاي مختلف از باستان تا دوره اسلامي مورد استفاده قرار مي‌گرفته و بيش از 50شيء سالم مثل سفالينه‌هاي مربوط به دوره ساساني تا قاجار از اين مكان‌ها به دست آمده است.
اين مجموعه كه به صورت دست‌كن زير بافت شهر نوش آباد به صورت مجموعه‌اي از اتاق‌ها، راهروها، چاه‌هاو كانال‌هاي متعددي در 3 طبقه ايجاد شده است بر ديواره‌هاي آن آثار برخورد لبه شيء تيز ديده مي‌شود و با توجه به سختي جنس زمين اين منطقه، باستان‌شناسان اين فرضيه را مطرح كرده‌اند كه وسايلي كه براي حفاري استفاده مي‌شده، بايد از جنسي شبيه الماس برخوردار بوده باشد.
اگر لغت نامه ها را جستجو کنيد، «اوي» را واژه‌اي مي بينيد که در گويش كاشاني معادل «آهاي» فارسي قرار مي گيرد. اهالي منطقه مي‌گويند به لحاظ تو در تو بودن و تاريك بودن شهر زيرزميني در قديم افراد براي پيدا كردن يكديگر با صداي بلند با كلمه (اوي ) همديگر را صدا مي‌كرده‌اند. همچنين گفته مي‌شود هنگام حفر شهر زيرزميني، وقتي دلو پر از خاك مي‌شده مقني فرياد مي‌زده (اوي) و فردي كه مسئول بالا كشيدن دلو بوده است با شنيدن اوي متوجه مي‌شده كه دلو از خاك پر شده و آن را بالا مي‌كشيد. به اين دليل اين تونل‌هاي پيچ در پيچ شهر زيرزميني به اويي معروف شده است!