تورماسوله و قلعه رودخان

زبان مردم ماسوله تالشی (لهجه ماسوله ای) است.حدود 800 تا هزار سال پیش مردمانی از نقاط مختلف سرزمین گسترده ایران به دلائل نامعلومی به منطقه ماسوله کوچ کردند.شهر تاریخی ماسوله در جوار یکی از رودخانه‌های پر آب که به نام همین شهر نیز (ماسوله رودخان) معروف است شکل گرفته است.
جنگل‌های منطقه پوشیده از درختان را ش، آزاد، بلوط، توسکا و زبان گنجشک می‌باشد که البته درختان آزاد و بلوط آن در گذشته بسیار بیشتر بوده است. اقلیم منطقه ما سوله در تابستان معتدل و مرطوب و در زمستان سرد و مرطوب محسوب می‌شود. دمای متوسط سالیانه حدود 12 در جه سانتیگراد می باشد. اختلاف ارتفاع از بلندترین نقطه تا پایین‌ترین سطح روستای ماسوله قریب 100 متر بوده و همین مسئله موجب پیدایش نمایی بی‌نظیر در معماری ماسوله است. بدین نحو که گذرگاهها و معابر عمومی اکثراً همان بامهای خانه‌هاست.خانه‌ها ی ماسوله بیشتر دوطبقه و به ندرت یک و یا سه طبقه است. در ماسوله خانه‌های خود را با خشت و سنگ و تیرهای چوبی و سرخس وحشی می‌ساختند. سرخس وحشی یا به زبان محلی خرف به‌طور خودرو در ماسوله و اطراف آن به فراوانی می‌روید و عایق آب است.اکثر ماسوله‌ای‌ها سالی یک بار روی بنای خانه‌های خود را با گلی زرد و بام آن را با گل کبود که هر دو از کناره ی ماسوله رودخان به دست می‌آید اندود می‌کنند.
دژ قلعه رودخان یا قلعه حسامی نام قلعه‌ای تاریخی در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر  فومن در استان  گیلان است. برخی از کارشناسان، ساخت قلعه رودخان را در دوران  ساسانیان و مقارن با حمله عرب‌ها به ایران دانسته‌اند. قلعه رودخان با ۲٫۶ هکتار مساحت بر فراز ارتفاعات روستای رودخان قرار دارد قلعه رودخان در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دریا واقع شده و در کنار آن رودخانه‌ای با همین نام جاری است.. دیوار قلعه ۱۵۰۰ متر طول دارد و در آن ۶۵ برج و بارو قرار گرفته شده است.
در دوره ی سلجوقیان قلعه رودخان تجدید بنا شده و از پایگاه‌های مبارزاتی  اسماعیلیان بوده است. بر روی کتیبه سردر ورودی قلعه که اکنون در موزهٔ گنجینه ی رشت نگهداری می‌شود٬ درج شده که قلعه  رودخان در سال 918 تا  921 هجری قمری ساخته شد.
قلعه رودخان از دو بخش  ارگ (محل زندگی حاکم و حرم‌سرای وی) و قورخانه(محل فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان) تشکیل شده است. ارگ در قسمت غربی بنای قلعه رودخان در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراول‌خانه‌ها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنه‌های متعدد بر اطراف مسلط است. چشمه‌ای نیز میان قلعه و گودترین محل آن وجود دارد.بخش شرقی قلعه شامل دوازده ورودی، زندان، در اضطراری، حمام و آبریزگاه است. بخش غربی دوازده ورودی دارد، چشمه، حوض، آب‌انبار، سردخانه، حمام، آبریزگاه شاه‌نشین و چند واحد مسکونی که با برج و بارو محصور شده‌اند، دیگر بناهای این بخش را تشکیل می‌دهند. ۴۰ برج دیده‌بانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق‌های هشت ضلعی آن با طاق‌های گنبدی پوشانده شده است. دور تا دور دیوارها و برج‌ها روزنه‌هایی شیب‌دار دیده می‌شود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شده‌اند.لازم به ذکر است که در طول تاریخ قلعه رودخان، هیچ‌گاه دشمنی به آن نفوذ نکرده و نتوانسته قلعه رودخان را فتح کند.